Người Mỹ 'ngồi trên đống lửa' vì Covid-19

"Thật đáng sợ. Đây là một thảm họa từ thiên nhiên mà nhân loại không đích thực kiểm soát được", Rance, viên chức một tổ chức phi lợi nhuận về tài chính, cho biết. Người đàn ông 26 tuổi này lớn lên tại đô thị Kirkland, bang Washington, Mỹ và chuyển đến New York tháng trước.

Nỗi lo âu của Rance ngày càng tăng sau khi số ca tử vong vì Covid-19 tại bang Washington vượt 20 người, cùng khoảng 180 ca nhiễm. New York cũng là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với hơn 140 ca. ít ra 36 bang của Mỹ xuất hiện dịch bệnh, trong đó 8 bang tuyên bố tình trạng khẩn.

Toàn nước Mỹ hiện ghi nhận hơn 700 ca nhiễm nCoV và gần 30 trường hợp tử vong. Dù đã dự trữ nhiều thực phẩm, Rance vẫn muốn mua thêm đồ đủ cho một tháng, đề phòng trường hợp New York bị phong tỏa. Anh thậm chí mua hạt giống để trồng rau trên ban công.

Người dân xếp hàng trước một siêu thị ở Honolulu, bang Hawaii, Mỹ hôm 28/2. Ảnh: Reuters .

Giống như nhiều nhà nước khác, người Mỹ đang "sống trong sợ hãi" và phải làm quen với cuộc sống mới do những hệ quả từ Covid-19. Các nhân viên thường được đề nghị làm việc từ xa, trường đóng cửa, những sự kiện thể thao hay hội tụ đông người đều bị hủy bỏ. Những mặt hàng thiết yếu trong siêu thị "bốc hơi".

Các chuyên gia y tế và tâm lý học cho biết mức độ sợ hãi Covid-19 đang gia tăng trên toàn cầu. Nhiều bệnh nhân tìm đến bác sĩ bởi lo rằng họ đã nhiễm nCoV, dù trên thực tế họ chỉ bị bệnh nhẹ như cảm lạnh.

Một tiếng ho nhẹ hoặc hắt xì ở nơi công cộng giờ đây cũng khiến quờ xung quanh phải ngoái lại. Chuyến bay chiều 8/3 của hãng United Airlines từ bang Colorado đến New Jersey thậm chí phải sau khi vài hành khách gây náo loạn vì phát hiện một người ngồi gần họ bị ho, hắt xì hơi.

"Điều tồi hơn cả virus chính là nỗi lo sợ", Thống đốc bang New York Andrew Cuomo phát biểu tại cuộc họp báo hôm 7/3 khi tuyên bố tình trạng nguy cấp tại địa phương này. Hiệp hội Lo âu và Trầm cảm Mỹ đã lập một trang web để đưa ra lời khuyên và phương pháp đối phó với "cơn ác mộng" Covid-19.

Maggie Mulqueen, nhà tâm lý học tại bang Massachusetts, giải thích rằng Covid-19 khiến mọi người canh cánh bởi nhiều vấn đề về dịch bệnh chưa có câu giải đáp, cũng như chưa có vaccine phòng bệnh và phương pháp điều trị hợp nhất. Bên cạnh đó, nhiều lỗ hổng của Mỹ cũng có thể khiến nỗi lo âu thêm nghiêm trọng.

tâm cảnh "ngồi trên đống lửa" xúc tiến người dân khắp nước Mỹ tích trữ nước rửa tay sát khuẩn, khăn lau, giấy vệ sinh và nhiều mặt hàng khác để chuẩn bị ứng phó dịch bệnh. Những hàng người dài hoảng loạn mua sắm khiến các nhà bán buôn không kịp đáp ứng nhu cầu thị trường.

Tuy nhiên, trong khi cổ phiếu của các hãng bán sỉ tăng vọt, những lĩnh vực khác lại điêu đứng vì người dân "cố thủ" trong nhà và hạn chế tối đa tiếp xúc xã hội, đe dọa nền kinh tế Mỹ. Hôm 9/3, các nhà đầu tư phố Wall chứng kiến phiên giao dịch giảm mạnh nhất kể từ khủng hoảng tài chính 2008.

tuốt tuột 11 nhóm ngành trong chỉ số S&P 500 chìm trong sắc đỏ, giảm mạnh nhất là nhóm năng lượng và tài chính. Nhà kinh tế học Diane Swonk, cố vấn tại tập đoàn tài chính Grant Thornton, dự đoán tăng trưởng kinh tế Mỹ sẽ giảm còn 0,5% trong nửa đầu năm, chậm lại rõ rệt so với mức 2,3% năm ngoái. Goldman Sachs cũng cảnh báo kinh tế Mỹ có nguy cơ không tăng trưởng trong quý hai.

Theo bình luận viên Austan Goolsbee của NY Times , na ná việc cốt tử đe dọa người cao tuổi, Covid-19 cũng đem lại mối hiểm nguy lớn hơn cho những nền kinh tế phát triển hơn. Goolsbee nhận định nếu Covid-19 lây lan nhanh chóng ở Mỹ, hậu quả kinh tế có thể bợt hơn cả Trung Quốc, bởi các ngành dịch vụ đòi hỏi tiếp xúc trực tiếp thịnh hành hơn.

Ngành liên lạc vận tải là một thí dụ. Một người Mỹ nhàng nhàng bay ba chuyến mỗi năm, trong khi Trung Quốc chưa đến 0,5. Hãng hàng không Southwest Airlines, chính yếu bay các chặng nội địa Mỹ, cho biết nhu cầu đi lại đang sụt giảm đáng kể và số lượt hủy chuyến tăng.

Thảm họa dịch tễ học trên du thuyền Diamond Princess, cùng việc 21 người nhiễm nCoV trên tàu Grand Princess tại cảng Oakland, vịnh San Francisco khiến nhiều người cũng ngừng dùng loại dụng cụ này. Mỗi năm Mỹ có khoảng 11,5 triệu khách đi du thuyền, trong khi con số này ở Trung Quốc chỉ là 2,3 triệu.

Một trong những ngành kinh dinh mang lại nhiều lợi nhuận ở Mỹ là thể thao. So với Trung Quốc, người dân Mỹ chi nhiều tiền gấp 10 lần vào loại hình giải trí này. Tuy nhiên, Covid-19 khiến các trận đấu bị hủy bỏ, người dân cũng không còn tha thiết với chúng.

Các doanh nghiệp lớn dần chịu ảnh hưởng, như General Motors và Nestle SA hạn chế việc đi lại của viên chức, Facebook và Amazon tuyên bố đóng cửa văn phòng tại Seattle. "Tuy nhiên, người cần lao không thể làm mọi việc tại nhà. Bạn sẽ chứng kiến sự mất mát một sản lượng kinh tế mà có thể không bao giờ lấy lại được", chuyên gia Swonk cho biết.

Kinh tế sa sút khiến nhiều nhà hàng, khách sạn và hãng hàng không buộc phải thải hồi viên chức, nên tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ dự định leo thang. Trong khi đó, khoảng 78% người cần lao Mỹ không có tiền dự trữ, dẫn đến tỷ lệ nợ quá hạn cho các khoản vay tiêu dùng tăng lên.

Khi được hỏi liệu Covid-19 có gây tổn hại nền kinh tế Mỹ hay không, Tổng thống Donald Trump dìm nó "chắc chắn có thể để lại tác động". Hôm 6/3, ông ưng chuẩn dự luật ăn xài nguy cấp trị giá 8,3 tỷ USD để chống lại Covid-19, bao gồm tương trợ phát triển vaccine và giúp các bang đối phó dịch bệnh.

Covid-19 xuất hiện đúng năm bầu cử ở Mỹ, khi người dân đang cân nhắc dành lá phiếu cho ai vào tháng 11, nên nó cũng không nằm ngoài "cuộc chiến đảng phái" . Phe Dân chủ chỉ trích Trump đối phó khủng hoảng chậm chạp, đưa ra những phát ngôn trái ngược với giới chức y tế và truyền thông tin sai lệch về nCoV. Trong khi đó, Trump buộc tội đảng Dân chủ và giới truyền thông thổi phồng rủi ro từ dịch bệnh để tấn công chiến dịch tái tranh cử của ông.

Một trong những "khí giới" mấu chốt giúp Trump nhận được sự ủng hộ rộng rãi là thành quả kinh tế của giang san. thành ra, dấu hiệu âm u trên thị trường có thể khiến lợi thế trong cuộc đua vào Nhà Trắng của Trump lung lay. Các nghiên cứu cho thấy tình hình kinh tế trong năm bầu cử ảnh hưởng lớn hơn nhiều đến kết quả bỏ thăm so với tăng trưởng trong nhiệm kỳ.

Cách xử lý dịch bệnh cũng sẽ ảnh hưởng đến mức tín nhiệm của Trump, như việc cựu tổng thống George W. Bush bị chỉ trích vì phản ứng chậm với bão Katrina hay cựu tổng thống Barack Obama "ghi điểm" trong đối phó bão Sandy. Để bảo vệ uy tín, Trump khẳng định Nhà Trắng có kế hoạch "hoàn hảo" với Covid-19 và chỉ ra những hành động kịp thời của chính phủ.

Bất chấp điều đó, Trump hình như ngày càng khó kiểm soát tình hình khi nCoV không ngừng lan rộng. Theo kết quả khảo sát của YouGov-Economist, tỷ lệ bất tín nhiệm với cách Tổng thống Mỹ ứng phó Covid-19 từ tháng 2 đến tháng 3 tăng đột biến.

Giới chuyên gia cũng đánh giá những hành động của Trump trước dịch bệnh là "chẳng thể ưng ý được" theo bất cứ tiêu chuẩn nào. Ông cho rằng Covid-19 sẽ biến mất khi thời tiết ấm lên và không xét nghiệm nCoV dù đã bắt tay, ngồi chung chuyên cơ với hai nghị viên, những người tiếp xúc gần với bệnh nhân nhiễm nCoV và đã phải tự cách ly.

Trong khi đó, người dân Mỹ đã chuẩn bị tâm lý cho tình huống tồi nhất. "Tôi đã cố đối mặt với dịch bệnh một cách hợp lý nhất có thể, nhưng không thể ngừng nghĩ về nó hàng chục lần mỗi ngày", Rance chia sẻ.

Ánh Ngọc (Theo Reuters, Washington Post, NY Times )